Trước tượng đài Brodsky

Thơ: Hoàng Rô
Tranh: Một Danna

Nơi đây, Saint Petersburg,

những ô cửa chiếu hình kí tự

những thiên thần rủ cánh suy tư

những nhà thơ nằm co tròn trên bãi cỏ

những triết gia mò chai lọ trong thùng rác công viên.

Thành phố điên.

.

Nơi đây, trần gian,

từng sống một nhà thơ phế thải,

ghép những cuộc đời bằng giấy vụn và mảnh vỡ lọ chai,

viết sấm tiên tri ngoằn ngoèo lên tường rêu đổ nát.

Tháng năm qua, còn đây, nơi xó xỉnh, một tượng đài

rác rưởi - tượng đài Brodsky.

.

Nơi đây, địa đàng

bắt đầu từ bùn lầy Baltic mềm mại

đến những đường lối dẫn dại cặp mắt thế nhân,

ngước lên thấy thánh thần ngạo nghễ

khoe tấm áo đá xám xỉn xù xì,

nhìn trộm nhau trên con phố hẹp,

những câu sấm truyền bị kẹp

trong tiếng còi kẹt xe.

.

Nơi đây, phố xá

tiếng ồn cãi vã

tua tủa nước bọt phun vòi

hãnh diện cong lên như dấu hỏi

của người trộm xe,

của kẻ say đêm,

của tên hiền triết.

Dấu hỏi hình lưỡi câu mắc miệng cá

mắc cả miệng người

mắc bầu trời

nghiêng về bên trái.

.

Nơi đây, góc trời

có những con chuột dạo chơi

ngước nhìn tượng đài đế chế

tưởng là con người-giấy

nên lấy răng gặm những kí tự nham nhở.

Đuôi thập thò trong bức tường ngôn ngữ,

mắt run run khi ngước nhìn lịch sử

thấy nguyệt quế vinh quang che khuất đỉnh đầu,

rón rén bò cho đến giới hạn câu, thấy

đế chế huy hoàng béo ngậy.

Còn tượng đài anh vẫn thầm lặng đứng đây

chuột không thèm ngó tới.

.

Nơi đây, những công trình thế kỉ.

Triệu viên gạch ngôn từ rỉ máu son

in vết roi đòn trên môi nhân loại.

Bao nhiêu năm trôi qua vẫn vậy,

vẫn môi mọng vấy máu son. Và còn

thêm những bộ ngực tròn che lấp mái vòm

nhà thờ dát vàng lóng lánh, cũng như

những cặp mông to làm mệt lử

cái ghế ngồi ọp ẹp cũ kĩ.

Anh thấy chưa, Brodsky,

những thế kỉ đã chết,

những vần thơ cũng hết, chỉ còn

một sự câm lặng con con.

.

Thơ anh, câm lặng tôi.

Ngựa câm kéo đời, kéo đớn đau.

Đi về đâu dưới ách ngôn từ tai hại?

Đi tìm ai khi cuộc sống gông đeo?

Như khung cửa rèm treo

mặt trăng lập lòe con đom đóm,

sao đêm nhen nhóm tàn thuốc rơi,

gió phun khói vàng răng cười. Vỡ mộng

đời điên dại lung mông.

Đớn đau nhưng vẫn vờ lặng câm

dù sắp rơi rụng tay chân

dù đau buốt tinh thần. Tặng

thơ câm lặng.

.

Thơ tôi, tâm hồn anh.

Hồn cô đơn bay lượn trời xanh

mang hoài bão từ trong xiềng xích.

Anh vẫn bay khi mang trên mình những dị nghịch,

những đam mê giữa tội lỗi bụi trần.

Trên trời cao anh thấy những người dân

đang mải mê như kiến bò theo lối ngả.

Anh thấy sự bao la của biển cả,

thấy ngục tối tâm hồn và địa phủ trần gian.

Anh thấy những bóng bẩy của thiên đàng,

nơi hoang vu cả nhân gian chối bỏ.

Anh thấy cuộc đời nổi trôi hòn đảo nhỏ

trong đại dương sóng vỗ trập trùng.

Mảnh đất dưới kia không bao giờ thay đổi

phép nhiệm mầu có chăng trong giấc mộng mà thôi.

Chúa trời chỉ là thứ ánh sáng đơn côi,

trên ô cửa sương đêm mờ thức dậy.

Cánh đồng hoang không ai cày cấy,

không tháng năm,

không thế kỉ,

chỉ tường cây vây bốn phía,

chỉ giọt mưa khóc quanh nấm cỏ xanh rì.

Anh vẫn nằm đó, mặc thời gian đi,

mặc thế nhân vẫn quay cuồng như kiến thợ,

vẫn niềm tin và đau khổ,

vẫn ngập chìm trong biển ngôn ngữ mờ ảo mênh mông.

.

Đây là anh, bức tượng chết.

Chết là gì? anh giải thích cho tôi đi!

Chết là chất lỏng nhụa nhầy

trong sình lầy hám hôi bao tử.

Chết là đầu ngọn bút mực vây

vật vờ quanh từng câu từng chữ.

Chết là cả một không gian ngôn ngữ

đang tuyên truyền từng phút từng giây.

Chết là chính lúc ta đang nói đây,

đang viết thơ, đang làm tình say đắm.

Chết không phải là những hố bom thăm thẳm

mà chính là những cao ốc nghiêm trang.

Chết không phải là tiếng than nghĩa địa

mà chính là tiếng chim hót véo von.

Chết chẳng là khung xương trắng ơn ởn

mịt mù khói súng dưới hào mương,

chết chỉ là cây xanh chồi mơn mởn

đôi nhân tình dưới tán hứng giọt sương.

Chết không phải là lò thiêu nướng

xác người không cần đọc điếu văn,

chết chỉ là thư viện sách ngàn năm

lưu trữ triết học dao găm và sử thi súng đạn.

Chết là những máy móc lù lù

là nhà tù không bao giờ mở cửa,

là buổi trưa tiếng tập trận vang xa,

là sự thẳng tắp của khu nhà,

là tất cả, tất cả những gì mong muốn của chúng ta.

.

Tôi lạc vào ngôn ngữ trong tên anh,

những chữ cái xây đắp bức tường thành.

.

B_R_O_D_S_K_Y

.

B – Biểu

Ngàn năm qua được ghi theo lịch BIỂU,

sự ra đời của Chúa cũng chỉ là kí hiệu

thôi. Nhưng hãy cho phép tôi

ngồi trong xó nhà thờ cầu nguyện

vì tôi thầm ước có một kí hiệu bình yên,

không đan xen mập mờ các ý nghĩa,

dù vẫn biết như vậy là dối bịa

và không tưởng. Tôi xin được cầu

phúc cho linh hồn anh dẫu chỉ một câu,

dẫu tôi không phải là người Do Thái.

.

R – Rong

Anh đã phải RONG chơi ở dưới gầm trời này,

phải bỏ quê hương đi tìm người quản ngục,

ăn bánh vụn gầm giầy và đôi lần chết hụt.

Đến miền đất xa xăm anh mới gào lên tiếng hú,

nhưng từng đó cũng đủ

để người ta cho anh một tấm vé vào

pháo đài ngôn ngữ.

Anh đúc những viên đạn ngôn từ

để bắn vào lịch sử. Để

sáng tác điên dại và hả hê.

Kỉ nguyên qua, người ta đúc tượng anh như một tên hề

nghếch mặt lên từ bãi rác.

.

O – Ói

Nhìn lại những thế kỉ đã qua tôi muốn ÓI

vì cái giọng lờm lợm giả dối

của các văn sĩ triết gia. Những nhà thơ

thì như những tên khờ,

tâng bốc nàng thơ ngôn ngữ,

sùng bái như một tiểu thư,

mà không biết thơ là một con điếm chữ.

Anh cũng vậy, cũng đã tìm con điếm đó thôi.

Tôi biết rồi, này,

họ tạc tượng anh thấp như vậy

để mọi người có thể ói vào đây.

Anh có biết, tôi cũng tìm con điếm đó đấy

để ói vào miệng nó cho đã cơn say.

.

D – Dậy

Anh ngủ nghếch mặt ở đây, biết bao giờ mới thức DẬY?

Anh nhìn gì, những đám mây?

Chúng tự do bay khắp nơi trần thế,

còn anh, một nhà thơ, thì tình hình thật tệ,

một tượng đài bị kìm hãm bởi đất, đồng, và xi măng.

Anh bị kẹp theo ngõ dài lịch sử,

bị trói bởi những kí tự, những phát ngôn.

Và xi măng rồi cũng xâm chiếm tâm hồn

anh. Chúng làm đông cứng những chữ cái

viết tên anh dưới bục tượng đài.

Anh cứ nhìn những đám mây đi

để thấy mình chết cô đơn trong lời khen hoa mĩ

và những vần thơ của anh cũng chẳng thể làm được gì

cho sự tự do.

Cái chết trong những vần thơ anh, đó

là cái chết trong sự sống ngôn ngữ hôm nay.

Xin anh cứ ngủ nghếch mặt ngắm mây!

S – Sống

Chúng ta đã SỐNG tự khi nào?

Lúc cất tiếng khóc chào

đời? (vâng, là tiếng khóc chứ không phải tiếng cười)

Ngay lúc này, chúng ta vẫn sống

với ảo tưởng mênh mông,

với cuồng ngông tự phụ

với khát dâm thú dữ

với câu chữ đạo văn

với lối hằn lịch sử

với ngạo tự lộng ngôn.

Ta đã làm chi trong cuộc sinh tồn?

Chỉ là những thói quen ngán ngẩm,

a dua, sợ hãi và ngạo nghễ trầm ngâm

tự cho mình là cao nhân bàng quan thế sự.

Anh cũng vậy, đang nghếch mắt suy tư

mặc kiến bò thùng rác tượng mình.

Người ta bảo anh mãi sống với những vần thơ

nhưng tôi biết anh đã chết khi nhân gian đọc thơ anh đó.

Đừng căng tai tin lời khen chê của họ,

vì họ cũng đang chết như anh.

Đừng nhìn lên trời xanh,

ở đó toàn là những xác khô múa rối,

ngàn năm qua không có nổi một cứu tinh,

và sẽ không bao giờ xuất hiện.

Sống là lúc này, lúc chúng ta đang chết đây,

khi hiện-sinh-diệt không mảy may tạp niệm.

.

K – Kiểu

Người ta đặt cho thơ anh KIỂU này cách nọ,

tưởng mình có những cách bình luận hay ho,

nhưng tôi biết họ đang học theo kiểu bịp bợm,

lấy chữ nghĩa nhét đầy bụng bảo là cơm.

Từ khi thơ ca nằm trong phong cách

là lúc nó chết sặc trong kiêu ngạo và ngu si.

Thơ anh sẽ chẳng có nghĩa gì

khi bị nhìn qua ống nhòm lí trí.

Có kiểu nào cho ngôn ngữ thi ca

thì đó là lộng ngôn bịp ngữ.

.

Y – Yêu

Cả nhân gian nghĩ YÊU là ánh sáng,

có mấy ai thấy nó trong bóng tối đâu. Đang

đêm ta tìm ngực trong tối đen

nhưng theo thói quen chúng ta mò công tắc điện

tìm ánh sáng biểu hiện tình yêu,

bỏ ngực căng âm thầm trong tối nghẹn.

Anh đã chỉ cho tôi thấy tình yêu màu đen

trong bóng tối nơi có thân xác khô gầy

của người vợ. Khi ấy

ta sẽ không tìm công tắc điện,

bởi chúng ta không có quyền xa lánh đêm sâu

nơi vợ yêu luôn ngóng đầu im lặng

mặc ngoài kia là bình minh ánh sáng.

Yêu không ngày tháng,

không vần thơ lãng mạn, không

mảy may ham muốn sinh tồn,

chỉ tối đen dục vọng,

chỉ mong quằn quại ôm nhau không bến bờ.

.

Trước tượng anh, nhà thơ từ bãi rác,

tôi thấy mình là một tên đồng nát

bới móc từng mảnh vụn suy tư

bẩn thỉu đem về lót ổ mái tù ngôn ngữ.

Những vần thơ dù là bất tử

hay chết yểu mỗi khi được ngâm lên

thì cũng như những con sóng ngôn từ trôi nổi

chập chờn vô định khắp nơi

không bến đợi ngữ nghĩa

hợp rồi lại chia vô thường bất định

xa cách liên tưởng rồi giằng xéo linh tinh

phi tướng phi hình biến hóa bất tận

không thấy thể chân khởi nguồn

hay mục đích mà tâm tư muốn

hướng tới theo chiều gọi của thời gian

tư tưởng mơ hồ và lan man

cho đến khi những con sóng tràn

khắp thế giới không thấy một điểm nhìn bến bờ nào

thì đó là độ không của những con sóng trào

ngôn ngữ…