Tranh của Thạch Đào

Bức “Đá, hoa và cỏ dại”

    So với Bát Đại Sơn Nhân, Thạch Đào dùng nhiều nét hơn (có thể nói là hơi thừa nét) nhưng lại có khí lực mạnh mẽ hơn. Mỗi ngọn cỏ, bông hoa đều có sức sống riêng của mình nhưng tất cả thống nhất với nhau thành một thể. Nhiều nét đậm nhạt, dài ngắn, dày mỏng, vặn vẹo khác nhau mà không hề loạn. Tư thế chuyển động của mỗi thành phần trong tranh cùng nhau gợi lên cảm giác một cơn gió đang thổi. Ngọn gió lan tràn toàn vũ trụ, chạm vào từng ngọn cỏ, đóa hoa.

Bức “Sen”

Cách thể hiện của bức tranh này nói riêng và phong cách thể hiện của Thạch Đào nói chung rất tự do, phóng khoáng, mạnh mẽ, sống động. Mới nhìn thì tưởng là hỗn loạn nhưng thật ra rất tự nhiên, chặt chẽ và thông suốt theo nhất họa pháp. Các đường nét của đất đá, của hoa sen, của lá sen, của cỏ dại đều liên hệ với nhau, tương đồng với nhau. Bạn có thấy những nét hình chữ “V” thấp thoáng ẩn hiện trong toàn bộ bức tranh không?

Bức “Cảnh núi”

    Lần đầu tiên trong lịch sử tranh núi Trung Hoa có một cách thể hiện lạ lùng, táo bạo như vậy. Thạch Đào dùng các nét mực vỡ nhạy cảm thể hiện gân núi và dùng các chấm tròn nhỏ để tả sắc độ. Tất cả các chấm nét đều tự do, không loạn mà cũng không nguyên tắc. Hình ảnh các ngọn núi hiện ra không phải là “hình núi” mà là “ý núi”. Rất biểu hiện!

Trong am nhỏ là một cư sĩ (hoặc đạo sĩ) đang ngồi chơi cổ cầm. Thạch Đào tả núi hay là tả tiếng đàn? Từng tảng đá, từng ngọn núi như thể là những con sóng dồn dập ngòai biển cả, trào dâng miên man trong tiếng đàn tranh trầm hùng ngất ngây. Núi, biển, đá, sóng, nhạc, và người hợp lại là một. Cái bản thể của vũ trụ ẩn hiện, lan tràn khắp nơi.

Tranh mà không phải tranh. Nhạc mà không phải nhạc.

Bức “Hoa đào ven sông”

    Các mảng mực màu tự do hỗn loạn chèn lên nhau để tả một bờ sông mùa xuân đầy sức sống ẩn hiện chơi vơi trong sương mù. Xa xa là ngọn núi lam vẫn còn lạnh để làm tương phản với không khí ấm áp náo nhiệt của bờ sông.

    Một bố cục phóng khoáng mà chặt chẽ, đơn giản mà đa ý, khác biệt mà thống nhất, tương phản mà chuyển hóa. Thật kì diệu!

Bức “Thác nước ở núi Lư”

Thạch Đào thì tạo một không gian mờ ảo trong làn sương mù, cảnh vừa thực vừa hư, vừa ẩn khuất vừa hiển hiện, có nhịp điệu và tiết độ. Thác nước, núi và cây bị nhòe vào sương mù nhưng thế núi vẫn hùng dũng. Ông dùng các mảng mực để gợi hình ảnh, đôi khi dùng nét vỡ để thể hiện gân núi khỏe khoắn. Nhìn tranh ta thấy không khí hơi nuớc lan tràn khắp nơi, thậm chí có thể ngửi thấy cả mùi hơi nước bốc lên.